Dr Dejan Ivković, koji je održao predavanje, multidisciplinarni je istraživač koji se bavi pitanjem jezika i višejezičnosti iz perspektive sociolingvistike, primenjene lingvistike, semiotike, socijalne psihologije, filozofije jezika i obrazovanja i predavač je na Džork univerzitetu u Torontu. Dr Ivković je odgovorio na nekoliko pitanja za "Vesti".
Kraj ćirilične tradicije– Korisnik lažnih informacija može početi da veruje da se ćirilica favorizuje u Srbiji, što bi, uzgred budi rečeno, bilo normalno. Naprotiv, svi koji su makar pola sata proveli u centru bilo kog grada u Srbiji svedoci su da je slučaj obrnut: da se u zemlji čija se pismenost baštini na ćiriličnoj tradiciji uglavnom koristi latinica. Internet je još očitiji primer. Interesantno, stranka koja optužuje državu da favorizuje službeni jezik i službeno pismo, favorizuje neslužbeno pismo i neslužbeni jezik, podvlači naš sagovornik. |
Zašto i kako, po vašem mišljenju, dolazi do mitologizacije jezičkog statusa u Srbiji koja se onda koristi kao instrument skrivenih stranačkih agendi?
– Tema predavanja ticala se tretmana statusa jezika nacionalnih manjina, i indirektno, statusa srpskog jezika u Vojvodini. Ideja za predavanje nastala je spontano, čitajući vest agencije Beta, sa konferencije za štampu Lige socijaldemokrata Vojvodine koju je prenelo više internet portala. Navedeni izveštaj poslužio je kao ilustracija retoričke manipulacije javnog mnenja dezinformacijama i polučinjenicama, između ostalog, netačno navodeći odredbe Ustava Srbije, Statuta pokrajine, te Pravopisa srpskog jezika, koji se tiču srpskog jezika i pisama (latinice i ćirilice). Svrha moje analize je odbrana od ovakve vrste manipulacije jer, ako se dovoljno često ponovi, laž tokom vremena postaje istina, odnosno mit. Prosečan čitalac nema vremena da proverava svaku informaciju koju čuje na televiziji ili pročita u novinama i na internetu, tako da lako može doći u zabludu da "Ustav nalaže da se ravnopravno koriste i ćirilica i latinica" i da "Pravopis srpskog jezika kaže da se srpski jezik ravnopravno piše i ćirilicom i latinicom".
Zašto se upotreba jezika i pisma u Srbiji i regionu toliko politizuje?
– Srpski jezik, kao i ostali jezici, deli istoriju naroda. Srpski narod je imao i ima izuzetno turbulentnu istoriju kohabitacije (sve tri Jugoslavije), ali i življenja pod drugim (Otomansko carstvo, Austro-Ugarska, nacistička Nemačka i njeni sateliti). Ti narodi su, naravno, ostavili pečat na kulturu i način života, religiju, pa i na jezik i pismo Srba. Uz to, iako uglavnom nisu ideološki motivisani, savremeni tokovi globalizacije i uloga engleskoj jezika i elektronske komunikacije takođe su uticali da se latinica u srpskom dodatno "odomaći", pored ćirilice, pa čak i da postane dominantno pismo u određenim situacijama (na primer, na internetu, u izdavaštvu, natpisima firmi, komunikaciji takozvanih liberalnih stranaka, pa čak i u obrazovanju). Ćirilica se uglavnom svodi na srpski jezički standard, te srpski identitet: de facto, ćirilica=srpski. Dakle, pre bismo mogli reći da je digrafija (dvoazbučje, dvopismlje) u gorepomenute zemlje već došla ispoltizovana, ali da je svest o tome počela da se budi u poslednje vreme jer su ideološke implikacije izbora pisama dostigle kritičnu tačku.
Strah od nacionalističke etiketeObjavili ste prve empirijske studije koje se tiču digrafije u srpskom. Šta su pokazale te studije? |
