“Krvavi oktobar” – masovno streljanje Srba, Jevreja i Roma

commons.wikimedia

Na današnji dan 1941. godine Nemci su izvršili najveće streljanje Srba i Jevreja u Kragujevcu kada su pred streljački vod izveli oko 3.000 ljudi, među kojima su bili i učenici i profesori ovdašnje gimnazije.

Strijeljanje je počelo u 7 časova ujutro, a završeno je u 14 časova. Među streljanima su bili učenici i profesori gimnazije, šegrti, čistači obuće…

Jedan od profesora, zagrlio je učenika koji je stajao pored njega i pre nego što su ga meci presekli po telu, izgovorio je: “Pucajte, ja i dalje držim čas!”.

Ovo masovno streljanje bilo je odmazda za pogibiju deset nemačkih vojnika u napadu partizana 16. oktobra 1941. na 3. bataljon 749. pešadijskog puka Vermahta. Za njih 10, ubijeno oko je 3.000 stanovnika Kragujevca i okolnih mesta.

Prva masovna streljanja Nemci su izvršili u okolini Kragujevca 19. oktobra 1941. godine kada su u selu Grošnica likvidirali 234 osobe srpske nacionalnosti. Istog dana Nemci su na prepad okupili 109 osoba u selu Maršić. Tada su streljali 103 Srbina, dok ih je šest preživelo. U selu Mečkovac (danas Ilićevo) likvidirali su 75 Srba.

Sutradan, 20. oktobra 1941. godine Nemci su izveli na streljanje dve grupe civila – prvo su pobili 66 osoba, među kojima je najviše bilo Jevreja, a potom i grupu od 53 osobe.

Pesnikinja Desanka Maksimović, nakon što je čula detalje masakra u Kragujevcu, napisala je pesmu “Krvava bajka”, koja je objavljena posle rata:

“Bilo je to u nekoj zemlji seljaka na brdovitom Balkanu, umrla je mučeničkom smrću četa đaka u jednom danu. Iste su godine svi bili rođeni, isto su im tekli školski dani, na iste svečanosti zajedno su vođeni, od istih bolesti svi pelcovani, i svi umrli u istom danu…”

U znak sećanja na nedužne žrtve podignut je Spomen-park “Kragujevački oktobar”, a kod spomenika streljanim đacima i profesorima u kragujevačkim Šumaricama tradicionalno se održava manifestacija “Veliki školski čas”.