U Nemačkoj su vekovima prevladavali vernici Katoličke ili Evangelističke crkve. Poslednjih godina se to drastično promenilo, pa tako mnogi danas više ne znaju ni zašto se uopšte slavi Uskrs.
“Protestant ili katolik?” To je pitanje u Nemačkoj dugo bilo relevantno jer je govorilo mnogo o pogledu na svet i načinu života. Pričest ili konfirmacija i crkveno venčanje za većinu su bili sastavni deo života. Generacije i generacije su svoje slobodno vreme provodile na crkvenim aktivnostima, piše Doče vele.
Ali, sve to je već odavno počelo da se menja. Još pre godinu dana u Nemačkoj je bilo 51 posto katolika i protestanata. Sada, u proleće ove godine, po prvi put posle dugo vremena većina stanovnika ne pripada ni Katoličkoj niti Evangeličkoj crkvi.
– To je istorijski trenutak, s obzirom da posle mnogo vekova u Nemačkoj više nije “normalno” biti vernik – kaže Karsten Frerk, berlinski sociolog iz naučne grupe koju je osnovala humanistička fondacija Đordano Bruno, koja je kritički raspoložena prema religiji.
Gubitak značenja
– Nekad su crkve učestvovale u svim segmentima društvenog života – kaže sociolog Detlef Polak sa univerziteta Minster. 50-ih godina prošlog veka one su bile pristune u svakodnevici ljudi, određivale opšte prihvaćena shvatanja porodičnog života, morala i stabilizovale novonastali politički poredak, objašnjava Polak.
I dodaje da su i u decenijama nakon toga dve velike crkve imale uticaja na javnost, “recimo kada se radilo o pomirenju sa istočnoevropskim susedima ili o pitanjima socijalne pravde ili o biotehničkim pitanjima na granici između života i smrti”.
Prema Polakovom mišljenju, Crkve su polako počele da gube na značenju u 60-im godinama prošlog veka, kada je s ekonomskim poletom došlo do promene porodičnih struktura i emancipacije žena. Tada je počela da slabi verska povezanost. Ali pre otkazivanja vere obično dolazi do prestanka učešća u crkvenom životu.
– Kada se odreknete verske tradicije, onda pada i uticaj religije na način življenja – pojašnjava Polak.
Stariji umiru, mlađi napuštaju Crkvu
Ipak, uprkos tom trendu, u 90-im godinama prošlog veka je više od 72 posto stanovnika Nemačke pripadalo jednoj od dve velike Crkve.
– Negativni razvoj se uočava već duže vreme. Ali on se u proteklih šest godina jako ubrzao – kaže sociolog Frerk. Crkve su u razdoblju od 2000. do 2015. godišnje gubile oko 0,6 do 0,8 posto udela u stanovništvu, a posle 2016. ta stopa se povećala na 1 do 1,4 posto godišnje.
– Stariji vernici polako izumiru, a mlađi sve češće zvanično izlaze iz Crkve. Nisu svi ti izlasci politički motivisani – kaže Robert Stefanus, predsednik nadkonfesionalnog udruženja REMID. Mnogi ne žele više da plaćajui crkveni porez koji za Crkve ubire nemačka država, a deo na taj način protestuje protiv načina na koji se Crkve odnose prema seksualnim skandalima u svojim redovima.
U Nemačkoj u međuvremenu živi više od 40 posto ljudi koji ne pripadaju nijednoj od dve velike Crkve. Naravno, to ne znači i da nisu vernici. Mnogi su muslimani ili jevreji, a tu su i pripadnici drugih hrišćanskih zajednica.
Ljudi više ne znaju ni zašto se slavi Uskrs
Nedavno ispitivanje javnog mnjenja pozabavilo se razlozima tog negativnog trenda. Ispitivanje opisuje “tri stepena erozije”. Najpre su ljudi izgubili “veru u bitne sadržaje hrišćanstva”. Tako još samo 37 posto građana veruje da je Isus Božji sin (1986. – 56 posto).
Drugi stepen je izlazak iz Crkve kao organizacije, a nakon toga sledi “odricanje od hrišćanskih kulturnih tradicija”, mada se još “neko određeno vreme” drži do njih. Zanimljivo je da uprkos svemu 70 posto ispitanika smatra da je hrišćanstvo sastavni deo Nemačke – i kod ateista je ta brojka prilično visoka, čak 55 posto.
Koliko je izgubljeno zanimanje za hrišćanske sadržaje pokazuje i činjenica da sve manje ljudi zna zašto se slave određeni crkveni praznici poput Uskrsa. Vrhunac je da je za većinu građana Nemačke Spasovdan već odavno samo Dan očeva ili jednostavno Dan muškaraca – a ne praznik kojim se 40. dana posle Uskrsa slavi Hristovo vaznesenje na nebo.
Danas u Nemačkoj ima manje od 22 miliona katolika i manje od 20 miliona protestanata – što je ukupno ispod 50 posto stanovništva. Stručnjaci procenjuju da će 2060. samo još 30 posto nemačkih građana biti vernici Katoličke ili Evangelističke crkve.
