Globalna bezbednost je postala tema o kojoj se govori više nego ikad u poslednjih trideset godina, naročito nakon početka ruskih dejstava u Ukrajini, februara 2022. godine. I dok ukrajinski rat nije ni blizu svom svršetku, na istoku evroazijskog masiva, dešavaju se značajne promene koje mogu sugerisati da će svet u ne tako dalekoj budućnosti, ugledati jedan novi rat u kom akteri mogu biti nuklearne sile. Rivalitet Sjedinjenih Američkih Država i Kine, polako ali sigurno uzima sve snažniji zalet, a nigde se on ne vidi na tako jasan način kao u oblasti razvoja oružanih snaga. Sporno pitanje Tajvana, želja Pekinga da kontroliše prilike u svom regionu, kao i potreba Vašingtona da svoju svetsku dominaciju projektuje i u regionu Pacifika, sa Južnim kineskim morem kao oblašću od strateškog značaja, postavljaju vrlo čvrste temelje za prethodno iznesenu ocenu da nije pitanje da li će se sukob Amerike i Kine desiti, već kada će se on desiti, odnosno, u kom formatu.
Velike ambicije
Ratnim pripremama mogu posvedočiti manevri Kine u pogledu razvoja destruktivnog naoružanja, pre svega, ratne mornarice, u poslednjih deset godina. Sama činjenica da je u tom periodu kineska flota dobila tri nosača aviona, ilustrativno govori da su ambicije Pekinga velike. Pored samih nosača aviona, koji su, istina, konvencionalnog (dizel) pogona, Kina istovremeno gradi pet razarača, sve to na gradilištima koja po površini značajno nadmašuju ona u SAD-u. Kako to ističu i sami kineski zvaničnici, predvođeni predsednikom Si Đinpingom, Peking se sprema za rat. A taj rat bi do 2049. godine, stogodišnjice revolucije i osnivanja moderne Kine, trebalo da dovede do osvajanja Tajvana, te inkorporiranja Hong Konga unutar kineskih granica. Naravno, i u Pekingu su svesni da će na tom putu imati kao prepreku jedinu preostalu silu iz hladnoratovskog nadmetanja – Ameriku. Numerički izraženo, stekao bi se utisak da su Kinezi već sada u prednosti kada je u pitanju broj operativnih ratnih brodova. Prema nekim podacima, Kina ih ima preko 340, dok Amerika nešto preko 280 plovila u borbene namene. Drugačije su i ambicije u narednom periodu.
Strateške kalkulacije
Do 2030. godine, Peking je spreman da uloži sredstva u konstrukciju još 70 ratnih brodova, dok Vašington planira još 42. Sve to, uz stavku da Kinezi simultano grade pet razarača, dok Amerikanci mogu da izgrade dva “Arli Burk” razarača godišnje, ukazuje na visok stepen ozbiljnosti kineske administracije da političke, ekspanzionističke ciljeve postignu vojnim sredstvima, pa i po cenu konfrontacije sa Vašingtonom. Ipak, treba reći da u savremenom ratovanju brojčana nadmoć ne znači i nadmoć uopšte. Velike vojne vežbe u Južnom kineskom moru, u režiji Pekinga, s jedne, a i Vašingtona i njegovih saveznika, s druge strane, samo su naznaka budućih kretanja. Tada, na udaru će biti Tajvan, a samim tim i američki interesi u regionu Pacifika. Da li će Vašington biti spreman da uđe u direktnu konfrontaciju oko ovog ostrva koje u opservacijama i kalkulacijama Pentagona ima strateški značaj, ostaje da se vidi. Slučaj Ukrajine može poslužiti kao indikator spremnosti Zapada da uđe u direktan oružani sukob sa nekim ko može da uzvrati udarac. Da li neko misli da je to prošlo neopaženo u Pekingu? Istorija koja tek treba da bude ispisana će dati jasan odgovor.
Masa razarača
Generalno gledano, iako brojnija, kineska mornarica je satkana od razarača, kruzera i nosača aviona značajno manjih fizičkih, tehničkih, pa sam tim i operativnih sposobnosti od američkih. Tako, prosečni američki razarač ima deplasman od preko 9.000 tona, dok kineski imaju 4.000. Prema nekim kalkulacijama, ukupna masa cele američke ratne mornarice iznosi 4, 5 miliona tona, naspram 2 miliona, kolika je kineska.
Kvalitet plovila
Velika američka prednost je i u njihovim nuklearnim nosačima aviona iz “Nimic” klase, kao i klase “Džerald Ford”. Ovi morski kolosi su superiorniji u svakom pogledu u odnosu na kineske. Prvo i osnovno, ima ih više. Vašington poseduje 11 nosača aviona sa nuklearnim pogonom i jednovekovnim iskustvom u konstrukciji i upotrebi ovih mašina rata. Dalje, velika je razlika i u kvalitetu tehničko-tehnoloških sistema ugrađenih u ove brodove, kao i u samoj osposobljenosti i opremljenosti ljudstva koje ih opskrbljuje.
Brodovi kao mete
Ako se pođe od pretpostavke da kineski politički establišment revnosno poštuje staro konfučijansko načelo “da nije bitno koliko se brzo ide, sve dok se ne stane”, može se očekivati da će se razlika između armija dve velike sile, a naročito, mornarica, u narednim godinama sve više smanjivati. Uostalom, kineski razvoj balističkih projektila kojima je osnovna uloga uništenje američkih atomskih nosača aviona (čije makete već danas služe kao mete), dovoljno ilustrativno govori u kom pravcu se može očekivati razvoj situacije u narednom periodu.
