Jedan od najčešćih kućnih ljubimaca na svetu je Tabi mačka (Felis catus) – kućna mačka čije krzno sadrži pruge i tačkice, kao i šaru na čelu koja izgleda kao slovo M.
Koliko god da su popularne (pomislite na mačka Garfilda), naučnici malo znaju o tome kako dobijaju svoj prepoznatljiv izgled.
U studiji objavljenoj ove nedelje u časopisu Nature Communications, naučnici izveštavaju da se geni koji postavljaju obrazac izgleda ove mačke aktiviraju u ćelijama kože embriona pre nego što se razvije krzno mačke. Rane ćelije kože čak oponašaju pruge pod mikroskopom. Ovakvo otkriće nikada ranije nije viđeno u embrionalnim ćelijama.
Autori smatraju da je moguće da se ovim jedinstvenim genetskim procesom stvaraju pruge i mrlje kod divljih mačaka. Reč tabi (tabby) potiče od al-‘Attābiyya, četvrti u Bagdadu koja je u 16. veku proizvodila fini prugasti svileni taft. A same pruge verovatno potiču od direktnog pretka domaće mačke, prugaste bliskoistočne divlje mačke.
– Postoji uvek to neko zadovoljstvo kada shvatite nešto više o svetu – kaže vođa studije Greg Barš, istraživač na Institutu za biotehnologiju HadsonAlfa, istraživačkoj ustanovi sa sedištem u Hantsvilu u Alabami.
Genetika koja stoji iza boja i dezena domaćih mačaka oduvek intrigita naučnike. Čarls Darvin je, na primer, imao tezu da je većina gluvih mačaka bele boje sa plavim očima. On nije imao modernu tehnologiju, ali se pokazalo da je u pravu: to je nasledna genetska abnormalnost.
Ćelije koje daju različite pruge
Kao deo etički odobrenog protokola istraživanja, Barš, Kristofer Kelin, genetičar sa Univerziteta Stanford; i viša naučnica sa HadsonAlfe Keli Mekgovan prikupili su skoro hiljadu embriona koji bi inače bili bačeni iz veterinarskih klinika koje sterilišu divlje mačke, od kojih su mnoge trudne pri prijemu.
Kada je Mekgovan pod mikroskopom pregledala ćelije kože embriona starih 25 do 28 dana, primetila je da su deblja područja kože ispresecana tanjim delovima, stvarajući privremeni uzorak boje koji je podsećao na tamnu boju odrasle mačke.
Posebno je bila iznenađena što je otkrila takav obrazac tako rano u razvoju embriona, mnogo pre prisustva folikula dlake i pigmenta, koji su ključni za boje kod životinja.
Da bi bliže pogledali, tim je analizirao pojedinačne ćelije kože embriona i pronašao dva različita tipa, od kojih je svaki izrazio zasebne skupove gena. Među njima, gen koji se najviše razlikovao bio je složeno nazvan Dickkopf WNT Signaling Pathway Inhibitor 4, ili DKK4.
Barš objašnjava da je DKK4 takođe prenosni protein, nazvan “izlučeni molekul”, koji signalizira drugim ćelijama oko sebe, govoreći im: “Vi ste posebni. Vi ste područje gde tamna kosa treba da raste.”
Kad sve ide po planu, ćelije sa DKK4 na kraju postaju tamne oznake koje mačke čine tamnim.
Ali često se javljaju mutacije, što rezultira drugim bojama i uzorcima dlaka, kao što su bele mrlje ili tanje pruge. Do promena može doći i u pigmentaciji: Potpuno crni premaz, na primer, nastaje kada pigmentne ćelije koje su trebale da naprave boju proizvode samo tamni pigment.
