Planina Pljačkovica nalazi se iznad samog grada Vranja i tokom ratnih sukoba 1999. godine na sami vrh dejstvovala je NATO avijacija po televizijskom predajniku u nekoliko navrata uz upotrebu municije sa osiromašenim uranijumom. Rade Vasilev, predsednik Zelene mreže Pčinjskog okruga, jedan je od najkompententnijih sagovornika o delovanju osiromašenog uranijuma na stanovništvo Vranja i opštine u celini. On tvrdi da i danas ne postoje precizni podaci o broju ispaljenih projektila na brdo i televizijski predajnik. Prilikom čišćenja 2002. godine uklonjeno je svega pedesetak projektila, dok je ostatak (oko 1.500 prema grubim procenama) ostao na samome terenu oko televizijskog predajnika.
x Zašto planina Pljačkovica ni dan-danas nije očišćena od projektila?
– Projekat čišćenja kontaminiranog terena osiromašenim uranijumom predviđao je uklanjanje svih projektila koji su se nalazili u zemlji i prekrivanje terena vrha brda mineralom zeolit koji je u stanju da za sebe veže teške metale i ublaži hemijsko i radioaktivno zagađenje koje preti Vranju i seoskim sredinama oko njega. Nije očišćeno jer nekog očigledno nije briga za narod ovog dela Srbije.
x Postoje li zvanično objavljeni podaci o osiromašenom uranijumu na Pljačkovici?
– Izveštaj Agencije za životnu sredinu Ujedinjenih nacija, koja je vršila merenja 2002. godine, nedvosmisleno ukazuje na prisutnost osiromašenog uranijuma na terenu oko televizijskog predajnika. Uzeti su uzorci tla, vazduha, vode i uzorci sa lišajeva kore drveta i mahovine. Svi imaju ogromno povećanu koncentraciju osiromašenog uranijuma. 
x Zašto je TV prijemnik morao da se gađa uranijumom?
– U samom izveštaju je postavljeno logično pitanje da li je televizijski predajnik morao da se gađa municijom sa osiromašenim uranijumom kada je poznato da se ovakvom municijom dejstvuje po bunkerima i oklopnim vozilima. Na samom brdu u to vreme nije bilo ni utvrđenih objekata, a ni oklopnih vozila. Ovu lokaciju NATO osoblje nije odredilo kao mesto dejstva sa osiromašenim uranijumom (izvor izveštaj UNEP-a). Zašto su to uradili, možemo samo da nagađamo.
x Ima li rešenja za ovaj problem?
– Delimično rešavanje problema ili ublažavanje posledica jeste prekrivanje kontaminiranog terena zeolitom čije se nalazište nalazi na udaljenosti od oko 20 kilometara od vrha brda Pljačkovica. Nalazište minerala zeolit nalazi se u blizini sela Zlatokop.
|
Napravite vodovod
Čuvar državne imovine
|
x Da li stanovništvo Vranja sve više oboleva od kancera?
– Naravno. U poslednje vreme postoji bojazan da je to direktno povezano sa zagađenjem vode i vazduha na brdu Pljačkovica. Statistika Centra za javno zdravlje grada Vranja potvrđuje da je broj obolelih svake godine sve veći i veći. Nijedna organizacija niti državne institucije ne vode statistiku vezanu za ovo područje. U javnim glasilima su se pojavljivale vesti o ispitivanju zagađenosti i da je voda navodno ispravna.
x Koji je najveći problem za građane koji žive u podnožju Pljačkovice?
– Jedna od najvećih potreba građana jeste obezbeđivanje vode sa gradskog vodovoda. Gradski vodovod u naseljima u podnožju Pljačkovice je veoma star i veoma slabog kapaciteta, tako da većim delom godine stanovnici sa ovog područja koriste bunarsku vodu i vodu sa prirodnih izvora koji su blizu centra kontaminacije. Sami bunari su udaljeni oko 1.000 metara vazdušnom linijom od centra kontaminacije osiromašenim uranijumom.
x Koliko građana koristi takvu vodu?
– Prema gruboj proceni između 10.000 do 15.000 stanovnika koristi bunarsku vodu koja je već najverovatnije kontaminirana osiromašenim uranijumom. Iznenađuje neodgovornost i nezainteresovanost kako lokalnih, tako i republičkih vlasti za zdravlje i živote ovako velikog broja ljudi. Jedan deo stanovnika podnožja brda Pljačkovica je u još goroj situaciji. Njihovo vodosnabdevanje potiče iz prirodnih izvora koji su na udaljenosti od oko 500 metara od samog centra kontaminacije. Iz rezervoara i izvora vodu su sproveli vodovodnim cevima do svojih kuća i koriste je za piće i svakodnevne potrebe. Prema mom istraživanju, niko i nikada nije prikupio uzorke vode iz njihovih objekata, iako su njihovi izvori vrlo blizu mestu kontaminacije.
x Pljačkovica je delimično čišćena, to je poznato?
– Kad je vojska čistila planinu, tražila je zrna sa osiromašenim uranijumom i odvozila tanki sloj zemljišta sa tog područja na druge lokacije. Znam i da dosta okolnog stanovništva nije obavešteno o prisutnosti osiromašenog uranijuma u njihovom komšiluku. Nažalost, javna je tajna da su svi ljudi koji su bili angažovani na radovima ubrzo preminuli. Najverovatnije je neinformisanost i nedostatak odgovarajuće opreme ove ljude odveo direktno u smrt.
x Tvrdite li da je Vranje u velikoj opasnosti?
– Prošlo je gotovo 15 godina kako je osiromašeni uranijum rasejan po vrhu brda Pljačkovica. On polako, ali sigurno podzemnim vodama silazi ka Vranju. Niko na to ne reaguje i ne mari. To je ono što naročito zabrinjava. Pre samo godinu dana, jedna od televizija sa nacionalnom frekvencijom se podsmevala problemu radioaktivnog zagađenja u Vranju, "Vranjanci k’o Japanci" i razgovarali su sa polupismenim ljudima koji rade na pijaci. Pitanje je zašto se sa kamerama i vozilom nisu uputili na samo mesto kontaminacije, pošto je makadamski put do samog televizijskog predajnika koji je izgradila vojska u dobrom stanju.
