Pravoslavni vernici koji poštuju julijanski kalendar proslavljaju najradosniji hrišćanski praznik Božić – rođenje Gospoda Isusa Hrista. Sve do Bogojavljanja, 19. januara vernici se pozdravljaju isključivo sa “Mir Božji, Hristos se rodi” i odgovorom: “Vaistinu se rodi!”
Božić je jedan od tri najznačajnija hrišćanska praznika, a prethodi mu Badnji dan kojim se završava 40-dnevni post u kome se odricalo ne samo od mrsne hrane, već i od loših misli i dela.
Jeromonah Varnava (Knežević), sekretar Eparhije budimske poručuje da je Božić “praznik rođenja Spasitelja sveta”.
– Božić je praznik rođenja Gospoda Isusa Hrista, Spasitelja sveta koji je od Boga Oca rođen pre svih vekova radi nas ljudi i našeg spasenja rađa u svetu od Duha Svetog i od žene – Marije Djeve Presvete Bogorodice. Hristovim dolaskom u svet ljudskom rodu je vraćeno sinovsko dostojanstvo i započeo je domostroj spasenja čiji vrhunac će biti u slavnom Vaskrsenju – navodi jeromonah Varnava.
Protojerej stavrofor Predrag Azap, paroh u Iloku u Hrvatskoj, kaže za “Vesti” da je Božić za sve Srbe, a posebno one koji su van otadžbine “praznik koji je ugrađen u njihovo nacionalno biće”.
– Božić je praznik kada osećamo punoću dobrote i milosti Božje, pokazane prema rodu ljudskom time što je Bog poslao u svet Sina svoga Jedinorodnoga, Gospoda našega Isusa Hrista. Božanska ljubav, koja se čudesno pokazala u vitlejemskoj pećini, prožima i sve nas prilikom praznovanja Božića. Praznovanje Božića nije prosto samo neki običaj, tradicija, navika, dan primanja i davanja darova. Božić je dar nad darovima, dan u kojem ce otkrilo ono što je jedino novo pod suncem, dan u kojem ce večna božanska mladost ulila u biće neba i zemlje i u ograničenu, prolaznu ljudsku prirodu i sve podmladila večnom mladošću – naglašava protojerej stavrofor Predrag Azap.
Prema Jevanđeljima po Luki i Mateju, Isusa Hrista je rodila Đeva Marija koja je devet meseci ranije začela po Duhu Svetome u Nazaretu. Međutim, da bi se sa suprugom Josifom odazvala na popis koji je raspisao tadašnji car August, zaputili su se u Vitlejem. Kako nisu mogli da nađu prenoćište, smestili su se u praznu štalu – unutar jedne od Vitlejemskih pećina gde se Djeva Marija i porodila. Vest o dolasku na svet Mesije prvi su dojavili anđeli pesmom: “Slava Bogu na visini, a na zemlji mir, među ljudima dobra volja”! (Lk 2,14). Zatim je zvezda repatica kod Isusa dovela trojicu mudraca sa Istoka. Hristov život na zemlji završava se 33 godine kasnije raspećem na Golgoti i Vaskrsenjem.
Od Rusije do Etiopije
U svetu je ukupno 13 država u kojima hrišćani poštuju julijanski kalendar, a samim tim i Božić proslavljaju dve nedelje kasnije nego oni koji poštuju gregorijanski način računanja vremena. Osim u Srbiji i Crnoj Gori koje su pod jurisdikcijom SPC, Božić se 7. januara slavi još i u Jerusalimu, na Svetoj Gori, Rusiji, Ukrajini, Belorusiji, Gruziji, Jermeniji, Kazahstanu, ali i u Izraelu, Etiopiji, Eritreji i Egiptu.
U Ukrajini se za Badnje veče unosi pšenica i taj običaj se naziva “diduh” – dedin duh. Gruzijci na dan Božića priređuju tradicionalnu šetnju Alilo, kada se oblači posebna odeća i ukrašavaju Cicilaki – njihova verzija božićnog drveta. U Etiopskoj pravoslavnoj tevahedo crkvi Božić se naziva Gana, a mnogi hodočasnici tada putuju u Lalibelu.
Stari i novi kalendar
Ne postoje pouzdani podaci, ali istoričari smatraju da se Hristos rodio između sedme i druge godine pre nove ere, a sredinom četvrtog veka crkveni poglavari su se složili da je rođen 25. decembra i otuda se ovaj datum obeležava kao Božić bez obzira na to što pravoslavne vernika buni činjenica da ovaj praznik proslavljaju 7. januara. U pitanju je isključivo problem oko toga na koji način se računa vreme. Zapadne hrišćanske crkve su se u 16. veku odlučile da pređu na “novi kalendar” koji je poznatiji kao Gregorijanski i nosi naziv po papi Grguru XIII koji je dekret o prelasku na novo računanje vremena potpisao 24. februara 1582. godine. Za razliku od zapadnih hrišćanskih crkava, one “istočne” u koje spada i Srpska pravoslavna crkva i dalje koriste “stari kalendar”, odnosno vreme računaju po Julijanskom kalendaru koji je uveden 46. godine pre Hrista na nivou tadašnjeg Rimskog carstva.
