U želji da pobedi zaborav i ispuni dug prema precima Cvetin Milun Vasić napisao je knjigu "Za otadžbinu pali nepobeđeni" o stradanju Jadrana tokom ratova od 1912. do 1918. godine. Tražeći materijal po arhivama i bibliotekama došao je do nekih nepoznatih podataka, a pribeležio je i priče starih ratnika.
Cvetin Milun Vasić (70), koji živi i radi u Bogatiću, opisuje stradanje Jadra i Jadrana od 1912. do 1918. godine. Svestan da smo skloni da zaboravimo potrudio se da popiše Jadrane koji su poginuli braneći otadžbinu, ali i da pored toga čitaoca upozna kako se u ovom kraju živelo tokom ratnih godina, kako je ožaljen kralj ubijen u Marselju, koliko je bilo interniranih, gde se nalaze spomen-obeležja herojima u Jadru, ali i zapiše svedočenja onih koji su pregrmeli slavne bitke od Cerske do Kajmakčalana.
Dedovi solunci
|
Knjiga spomenik |
– Knjigu sam pisao srcem i dušom, osetio sam obavezu da se precima odužim nezaboravom na njih. Nastojao sam da oslanjanjem na retke izvore zapišem ono što je malo poznato, ili sasvim nepoznato tako da sam izbegavao poznate opise bitaka. Koristio sam malo poznatu i nepoznatu arhivsku građu. U knjizi su i priče dvadesetak ratnika, većinom nosilaca Karađorđeve zvezde, prvi put zapisane od Momčila Gavrića do Dragomira Panića iz Ribarice, kroz koje se vide sva naša stradanja. Sećanja starih ratnika kojima sam bio okružen u detinjstvu i mladosti, sa bližih i daljih devet dedova ratnika, od kojih su šest bili solunci, pribeležio sam prvi put još pre četiri decenije, a krajem prošlog veka započeo sam intenzivno prikupljanje spiskova izginulih boraca, ali i civilnih žrtava. Vreme je pokazalo da smo mnogo izgubili ne poštujući našu prošlost i velika dela ponosnih predaka – kaže autor knjige.
Znajući da konačan spisak žrtava srpskog naroda u Velikom ratu nije nikada sačinjen nalaženje spiskova umrlih, ubijenih i poginulih Jadrana od 1912. do 1918. u Vojnoistorijskom institutu u Beogradu pre 15 godina smatra početkom pisanja ove knjige. Veći deo štiva je arhivska građa popisa imena oko 3.200 nastradalih Jadrana od 1912. do 1918, a ti spiskovi su sačinjeni u opštinskim sudovima jadranskih sela, svrstanih u 21 opštinu 1930. godine. Ta imena je Vasić smestio među korice knjige i zauvek ih otrgao od zaborava.
Potomcima za čitanje
– Ne verujem da je svako ime ušlo u knjigu jer su i ti, jedini zvanični, spiskovi manjkavi. Računam da sam pomenom imena nastradalih Jadrana ispunio veliku dužnost prema precima. Potomci će čitati ta imena, naći će nekog pretka koji je poginuo na Ceru, Gučevu, Mačkovom kamenu ili ostao u planinama Albanije. Kažu da se kad pogine vojnik pojavi zvezda, i da je zato nebo nad Jadrom tako ozvezdano, prepuno zvezda. U Jadru ne živim već 45 godina, u Bogatiću sam, ali volim Jadar i Jadrane. Neka ova knjiga bude večni pomen našim precima. Žao mi je samo što nismo nalik na njih, oni što su omeđili mi smo izgubili, nismo sačuvali što su nam ostavili-kaže Vasić.
|
Uložio deo imetka |
Prema rečima lozničkog sveštenika Miloša Petrovića reč je o izuzetnoj knjizi, zbog načina na koji je urađena, ali i teme.
– Vasić je uz višedecenijski trud, odlazak po različitim arhivama uspeo da sabere na jednom mestu imena svih onih koji su u Balkanskim i Prvom svetskom ratu pali, a živeli su na teritoriji tadašnjeg Jadranskog sreza Kraljevine Srbije, području koje otprilike danas obuhvata teritorija grada Loznice. Ova knjiga je možda i najznačajnija stvar koja se povodom obeležavanja veka početka Velikog rata desila ovde – kaže Petrović.
U organizaciji Crkvene opštine Loznica knjiga "Za otadžbinu pali nepobeđeni" promovisana je u parohijskom domu lozničke crkve Pokrova Presvete Bogorodice.
:
