“Glas Crne Gore protiv članstva Kosova u Savetu Evrope je odraz političkih promena i nimalo ne služi dobrosusedstvu i u najboljem slučaju ostavlja veoma velike dileme za konstruktivan pristup i doprinos regionalnom miru i stabilnosti crnogorske politike”, kaže analitičar Taulant Eljšani sa Instituta za proučavanje hibridnog rata u Prištini.
On za crnogorski portal “Standard” navodi da je Crna Gora zvanično priznala nezavisnost Kosova 9. oktobra 2008. godine i da su od tada obe zemlje napredovale u mnogim važnim oblastima i da je stvorena dobrosusedska atmosfera. Međutim, kako navodi, od dolaska premijera Zdravka Krivokapića 2020. godine, politički pejzaž u Crnoj Gori se značajno promenio.
– Politika u Crnoj Gori je 2023. godine donela potpuno nove figure. Prvi put nakon mnogo godina, jedna važna politička ličnost koja ima veoma institucionalnu poziciju poput Andrije Mandića, otvoreno iznosi svoj stav protiv Kosova i pozicije Crne Gore u Natou – kaže Eljšani i navodi da je glasanje Crne Gore protiv članstva Kosova u Savetu Evrope odraz političkih promena u Crnoj Gori, odnosno zaokret u odnosu na politički kurs Mila Đukanovića.
– Ovo nimalo ne služi dobrosusedstvu i u najboljem slučaju predstavlja veoma velike dileme za pristup i konstruktivan doprinos regionalnom miru i stabilnosti crnogorske politike – ističe on.
Ali, kako kaže, važno je sagledati situaciju u Crnoj Gori iz mnogo šire i udaljenije istorijske perspektive.
– Crna Gora je počela da dobija svoje kulturne, geografske i političke karakteristike nakon pada carstva cara Dušana. Period neposredno nakon pada carstva cara Dušana obeležen je značajnim geopolitičkim promenama na Balkanu. Ovaj period, koji obuhvata kasni 14. i početak 15. veka, bio je značajno oslabljen pojavom zasebnih političkih entiteta kao centralizovane kontrole. Za to vreme Crna Gora je počela da se razlikuje od svojih suseda kroz konsolidaciju svoje teritorije, odnosno razvoj svog kulturnog identiteta i formiranje političkih struktura koje će odrediti njen put do konačnog suvereniteta. Od tog vremena identitet Crne Gore kao države, ali i kao nacije sa karakterističnim etničkim razlikama u odnosu na Srbiju, dalje se razvija. Ali to bi uvek bila Srbija, koja je imala za cilj da dominira Crnom Gorom zbog geopolitičkog značaja koji predstavlja primorska država Crna Gora. I na kraju Prvog i na kraju Drugog svetskog rata, Srbija je stavila Crnu Goru u svoje kandže, onemogućivši njeno postojanje kao nezavisne države.
– Crna Gora je svoju zasluženu nezavisnost stekla tek 2006. godine zahvaljujući hrabrosti i vizionarskoj politici Mila Đukanovića i podršci manjine Albanaca – kaže Eljšani.
Dodaje da je glavno pitanje koje sada treba postaviti, kako će se Crna Gora pozicionirati protiv “ponovnog izbijanja srpskih hegemonističkih ambicija na Balkanu na čelu sa Aleksandrom Vučićem”.
– Kao što je poznato, Crna Gora je u krugu želja i ambicija Aleksandra Vučića za srpski svet. Vučić vredno radi na destabilizaciji Kosova, podržava bosanski entitet u Republici Srpskoj za secesiju i snažno povećava uticaj u Crnoj Gori – kaže Eljšani i dodaje da je nezavisnost i identitet Crne Gore u stvarnoj opasnosti od srpskog nacional-šovinizma, snažno podržanog od Rusije, koja želi da Balkan bude što nestabilniji.
Eljšani kaže da je sada glavno pitanje kako će novo rukovodstvo postupiti u Crnoj Gori.
– Da li će direktno ili indirektno pomoći režimu Aleksandra Vučića u ostvarenju sna o opasnom projektu “Velika Srbija”, ili kako se sada zove “Srpskom svestu” i volju da ih pretvore u neme posmatrače ponovnog pojavljivanja srpskog militarističkog nacionalizma na Balkanu u 21. veku, ili će Crnu Goru pozicionirati kao ozbiljnu državu koja ne pregovara o svojoj nezavisnosti ni po koju cenu i koja će je učiniti zemljom koja doprinosi regionalnom miru i stabilnosti – kaže on.
