Pre tačno 100 godina rođena je čuvena pozorišna rediteljka Mira Trailović. Diplomirala je na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. Kasnije je na istom fakultetu bila profesor.
Njenom režijom “Fausta” 12. novembra 1956. u sali sa 212 stolica u dvorani nekadašnje novinske kuće “Borbe” počeo da živi jedan novi svet – otvoreno je avangardno pozorište Atelje 212. Sa Radošem Novakovićem jedan je od osnivača, a potom i dugogodišnji upravnik Ateljea 212. Izuzetnom energijom stvorila je od ovog pozorišta kultno mesto.
Režirala je više od 30 značajnih predstava, među kojima se ističu “Iza zatvorenih vrata”, “Don Žuan u paklu”, “Čudo u Šarganu”…
U njeno vreme, Atelje je popularnim i kontroverznim predstavama, poput “Kafanica, sudnica, ludnica”, u velikoj meri pomerao granice slobode izražavanja u političkom smislu.
Unela je duh Zapada u Srbiju, ali njen najveći talenat bio je organizacija i dobar odabir tima. Na otvaranju Bitef teatra, 3. marta 1989. godine, Mira Trailović je rekla:
– Umetnost počinje tamo gde se slože neke tajanstvene i nepoznate sile unutar čoveka i epohe. Srećna sam što će Beograđani imati šansu i još jedno mesto gde će umetnici i gledaoci pokušavati da tu tajnu života katkada dotaknu.
U 60-im godina, u vremenu političkog i kulturno-umetničkog otvaranja Jugoslavije, hrabro, vizionarski je gradila porodicu Atelje 212, Beogradski internacionalni teatarski festival – Bitef, dovela je Teatar nacija u Beograd, čiji je umetnički direktor bila 1983. godine i na temeljima svetskih dimenzija ta dva antiimperijalistička, antifašistička i antiburžoaska festivala iznedrila je Bitefov teatar u Beogradu 1989. godine
U delu postavke sa ovim svedočanstvima preuzet je segment događaja koji se odigrao 3. marta 2019, godine pod imenom: I dalje u zaveri sa pozorišnim duhom a povodom trideset godina postojanja Mirinog pozorišta – teatra otvorenih vrata za umetnike i uticaje iz različitih delova sveta.
Ovaj deo čine sećanja – audio-zapisi njenih savremenika, prijatelja i bliskih saradnika u kojima se osvrću na ljude, događaje i predstave koji su obeležili i ukrstili njihove živote sa Mirinim.
Buldožer u bundi
Zajedno sa Jovanom Ćirilovom je 1967. osnovala Beogradski internacionalni teatarski festival – Bitef. Svojim šarmom, prodornošću i talentom za ubeđivanje dovodila je najavangardnija i najpoznatija pozorišta i predstave. Za života je odlikovana najvišim odlikovanjima Francuske, jer je deo svog života provela u Parizu u Teatru nacija. Iz milošte su je zvali Buldožer u bundi.
Mirinu “Kosu” gledao i Tito
Čuveni mjuzikl “Kosa” na sceni Ateljea 212 premijerno je izveden 19. maja 1969, kao četvrta postavka u svetu i prva u nekoj socijalističkoj zemlji. “Kosa” je kasnije planetarno proslavljena filmskom verzijom češkog oskarovca Miloša Formana.
Za prvu “Kosu” u Ateljeu 212, glavni “krivac” je upravo Mira Trailović koja je tu predstavu 1968. gledala na Brodveju.
U čuvenoj predstavi glumci su se pevajući “Daj nam sunca” pojavljivali bez odeće. Bila je to prva golotinja na pozorišnim scenama bivše Jugoslavije, a predstava je dva puta izvedena pred Titom, ali bez svlačenja na sceni i cepanja vojnih knjižica.
