Ispod Sopota, "u šumi, na jednom ocednom mestu", na obali Mlave, stoji manastir Rukumija. Narod ga pripisuje knezu Lazaru, a legenda kaže da je nastao u spomen na plemkinju Jelicu, koju su braća, zavedena svojim zlobnim ženama, vezali konjima za repove i rastrgli, a manastir je podignut na mestu gde je pala Jeličina ruka. Nauka ime manastira dovodi u vezu s grčkom reči gerokomija što znači starački dom, smeštaj za stare ljude o kojima nema ko da brine.
|
Rimska cigla |
Takve domove su u Srbiji imali veliki i bogati manastiri. Ali, na vrhuncu turske vladavine dugo je u Rukumiji živeo samo iguman bez bratstva. Opis iz 1733, koji je ostavio Maksim Ratković, egzarh beogradskog mitropolita, kaže da je crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem "mala, kamenem sozdana na ćemer, pokrovenoj tureckoju cigloju po šindri staroj". Nameštaj crkve bio je primitivan, a biblioteka se sastojala od svega nekoliko rukopisnih knjiga. Manastir je posedovao skromni konak, voćnjak, dve bašte i vinograda i četiri livade, a trojica monaha koja su tu živela bavila su se i pčelarstvom. Posle sloma Prvog srpskog ustanka Turci su do temelja razorili manastir. Današnju crkvu sazidao je knez Miloš 1825. godine, pa ga je Joakim Vujić u svojim putopisima nazvao osnivačem manastira Rukumija. Nova crkva je posvećena Svetom Nikoli. Od tada je Rukumija parohijska crkva jer je bila siromašna da izdržava i monahe. Tek 1953. osnovan je pri njoj ženski manastir.
