U Srbiji 59 odsto mladih starosti između 25 i 34 godine živi sa roditeljima, pokazuju podaci Eurostata iz 2019. godine, prema kojima su žene u Srbiji, poput vršnjakinja u EU, sklonije ranijem samostalnom životu od muškaraca.
Procenat mladih te starosne dobi koji su u roditeljskom gnezdu različit je u članicama EU. Ispod 10 odsto su Danska sa četiri odsto, Finska 4,8, i Švedska sa 5,7, dok su na drugom polu, iznad 50 odsto, Slovačka sa 56,4 odsto i Grčka sa 57,5 odsto. Rekorderi su Hrvatska sa 62 odsto mladih koji žive sa roditeljima i Severna Makedonija sa 60,7.
Mladi najskloniji odlasku iz porodičnog doma su iz Švedske, Luksemburga, Danske i Finske. Odlazak se u proseku dešava sa 26,2 godine, ali varira od države do države. Najranije u Švedskoj odu iz kuće sa 17,8 godina, dok je u Luksemburgu to 20,1, Danskoj 21,1 i Finskoj 21,8 godina. U Estoniji 22,2, Francuskoj 23,6, a u Nemačkoj i Holandiji sa po 23,7 godina.
Razlike sever – jug
Za razliku od severa Evrope na jugu se mladi na samostalnost odlučuju tek sa 30 godina, pa u Italiji žive sa mamom i tatom do 30,1 godine, Bugarskoj 30 godina, Slovačkoj 30,9, na Malti 29,9 godina, u Španiji 29,5 godina, Portugalu 29, Grčkoj sa 28,9 i Sloveniji sa 27,7 godina. Mladi u Srbiji koji se odlučuju na samostalan život u proseku imaju 31,1 godinu, što je manje nego 2018. kada je to bilo 31,3. Ispred su Crna Gora sa 33,1, kao i Severna Makedonija i Hrvatska sa 31,8 godina.
Mladi na Balkanu i jugu Evrope se teže osamostaljuju iz više razloga, kaže lekar Nada Đurić, presednica organizacije Iskra-Loznica, a kao jedan od značajnijih navodi tradicionalno vaspitanje i odrastanje u velikim porodicama.
– U malim sredinama se odvajaju kad krenu u drugi grad na visoke škole i fakultete i najčešće ostaju tamo, zaposle se i stvore porodicu. Nije im lako da se vrate da žive sa roditeljima, jer su osetili čari slobodnog života. Odlaze i kad stupaju u brak, jer najčešće žele da žive sami. Inače, kao razlog odvajanja mladi s kojima radim navode da ne žele da im se stariji mešaju u život. Najčešće su to visokoobrazovani, sposobni i samosvesni mladi ljudi sa formiranim ciljevima u životu – priča dr Đurić, koja Iskru vodi dve decenije.
U većim gradovima se, kaže, mladi odvajaju jer je teško živeti sa roditeljima u stanu, dok u manjim sredinama, gde porodice žive u kućama, lakše je živeti zajedno.
Ćerke pre odlaze
Sa roditeljima ostaju, prema njenim rečima, mladi koji većinom nisu visokoobrazovani, nemaju stalan, već povremen posao. Nisu finansijski samostalni, nedovoljno zarađuju, pa ne mogu da iznajme stan, da brinu o ishrani, odeći… svemu što im roditelji kod kuće obezbede, da ne moraju da misle ni o čemu, osim o izlascima.
– Zbog tog načina života imaju strah od odlaska iz porodičnog gnezda – pojašnjava i dodaje da ta populacija kasnije stupa u veze koje eventualno pređu u brak.
To se, pojašnjava Nada Đurić, češće dešava sinovima, jer po tradiciji dom i imanje ostaju njima, dok ćerke po običaju idu iz roditeljskog doma i ne vraćaju se. Ženska deca znaju da im je sudbina da odu od roditelja, lakše se i ranije odvajaju.
Žene su u skoro svim zemljama EU prve koje bi da odu, pokazuje istraživanje. Luksemburg je izuzetak gde se žene osamostaljuju sa 20,3 godine, a muškarci sa 20. Najveće razlike među polovima su u Rumuniji 25,7 godina za ženski i 30,3 za muški pol, Bugarskoj 27,6 prema 32,1 godinu, Hrvatskoj 29,9 prema 33,6 godina, Letoniji 24,8 prema 28,1 godina, Mađarskoj 25,8 prema 28,5 i u Slovačkoj 29,6 prema 32,1. U Srbiji su, prema statistici Eurostata žene skoro duplo samostalnije od muškaraca, a taj odnos je 75,6 prema 41,1 odsto. Prosek kod žena koje odu iz roditeljskog doma je 28,4, dok je kod muškaraca to 33,7.
Po tradiciji, sve za sina
Nada Đurić ukazuje na srpsku specifičnost da bez obzira na porodični zakon prema kojem se nasledstvo deli jednako na decu, po tradiciji sve ostaje sinu.
– Retke su porodice koje imaju muškog naslednika, a imetak dele na ravne časti. Obično brat simbolično nešto da sestrama i to se prenosi s kolena na koleno, kroz razne priče, primere – pojašnjava naša sagovornica.
Različite kulture
Istraživanja Eurostata je pokazalo da je napuštanje porodičnog gnezda uzrokovano emotivnim statusom ili školovanjem, finansijskom moći, pa stanjem na tržištu rada i mogućnošću da se iznajmi stan.
– Odlazak od roditelja zavisi i od osobenosti svake kulture – ukazuju u Eurostatu.
Važno je imati cilj
– U radu sa mladima najčešće su to srednjoškolci, obrađivali smo mnoge teme, a jedna od njih je da sami formulišu gde sebe vide za godinu, tri i pet. Pratili smo ih i pokazalo se da je fokusiranost na cilj vrlo značajna za uspeh u životu. Oni koji su tačno znali šta žele i imali dobro osmišljen cilj u životu, kao i korake koji vode do tog cilja, uspeli su – ističe Nada Đurić.
