Centralna proslava obeležavanja 950 godina izgradnje i 700 godina od obnove najstarijeg manastira u Srbiji – Prohora Pčinjskog održaće se 6. septembra u prisustvu kompletnog državnog rukovodstva, na čelu sa predsednikom Srbije koji je i pokrovitelj ove manifestacije. Jubilej svetinje starije od Hilandara prilika je za podsećanje na uzbudljivu istoriju srpskog naroda, kao i činjenicu da je oko ovog manastira još najmanje 160 drugih crkava iz starih vremena, što je neprocenjivo kulturno bogatstvo.
Jedan starac ugleda belog orla gde ulete u pešteru, i taj starac sazida hram na tom mestu, i oni pođoše i nađoše svetitelja u pešteri celokupna i uzeše na ramena i snesoše dole u crkvu, i tu napravi car kovčeg i narede da se odnese u sazidani hram, ali kovčeg nedvižimi prebist, i car razumede da svetitelj ne želi otići odatle i zato mu sazida obitelj i položi car Svetago mošti kad osveti hram u ime Svetog Oca Prohora, od koga poteče miro i isceljenja dobiše mlogi, slepi progledaše, hromi hod, nedužni zdravlje, tada se car zaradova, pa postavi igumana i ekonome i metohi na prepitanije inokov i vrati se u Carigrad.
Ovako je, pre nešto više od sto godina, arhimandrit Metodije (Milovanović) zabeležio legendu o nastanku jednog od najstarijih manastira u Srbiji.
Vladar koji se pominje je Roman Diogen, a svetac je Prohor Pčinjski – isposnik koji je gotovo ceo svoj život proveo u samoći, a poslednjih pedesetak godina na planini Kozjak na samom jugu Srbije. Manastir koji je posvećen njemu u čast smešten je u podnožju ove planine, u blizini reke Pčinje i jedan je od najvećih dragulja srpske istorije i kulture koji je stariji od Studenice, Žiče ili Hilandara.
Čudesna izlečenja
Ujedno, to je i priča u kojoj se prepliću najrazličitiji događaji iz srpske istorije, ali i meša stvarnost i java čudnovatim izlečenjima nad moštima Svetog Prohora ili činjenicom da su svetske preteče specijalaca – srpske komite – četnici upravo iz ovog manastira odlazili da oslobađaju zemlju porobljenu od Bugara i Turaka.
Manastir Prohor Pčinjski ove godine obeležava vredan jubilej – 950 godina od nastanka i 700 godina od obnove. U organizaciju se bezrezervno, na poziv Crkve, uključila i država, pokrovitelj cele manifestacije je predsednik Srbije, a “Vesti” se kroz prigodan serijal pridružuju kako bi se ovaj značajan datum obeležio na najbolji mogući način. Prvobitno, svečana proslava je bila planirana za maj, ali je zbog pandemije virusa COVID-19 sve pomereno za jesen.
– Zajednička odluka Organizacionog odbora je da se centralna proslava održi 6. septembra. Međutim, pandemija virusa nas nije sprečila da nizom aktivnosti, od osvećenja novog prestola u crkvi, nove crkve-brvnare, te brojnim izložbama i bogatom izdavačkom delatnošću već započnemo sa obeležavanjem značajnog jubileja i tako će biti sve do kraja ove godine – priča arhimandrit Metodije (Marković).
Iguman je manastira Prohor Pčinjski od januara ove godine, nakon što je obavljao dužnost nastojatelja.
– Naravno da je velika čast biti na čelu jedne od najstarijih srpskih svetinja – kaže ovaj arhimandrit i objašnjava da je manastir posećivao još kao mali, sa roditeljima, zato što je rođeni Vranjanac, a manastir je deo bogatstva Vranjske eparhije SPC.
Izdizanje iz pepela
Citat sa početka teksta je uzet iz reprinta knjižice “Manastir Sv. Oca Prohora Pčinjskog” jedne od prvih pisanih tragova o ovom manastiru iz davne 1924. sačinio tadašnji iguman – imenjak današnjeg.
Iguman Metodije objašnjava da su prva ozbiljnija istraživanja manastira započela tek u 19. veku tako što su strani i domaći putopisci beležili ono što su videli ili čuli.
– Između ostalog, i na osnovu ovih zabeleški kasniji istraživači bili su u mogućnosti da rekonstruišu nekadašnji izgled crkve i utvrde faze izgradnje čitavog manastirskog kompleksa. Nažalost, sudbinu ove svetinje je u potpunosti pratila i sudbina srpskog naroda, pa je manastir više puta bio na meti obesti osvajača, rušen, paljen, devastiran… Ali, istorija ovog manastira takođe svedoči i o snazi da se svaki put izdignemo iz pepela, čuvajući i srpsku veru i naciju. Tako do današnjih dana – kaže iguman arhimandrit Metodije (Marković).
Episkop vranjski, vladika Pahomije, dodaje da je ovaj manastir do danas ostao svetionik koji je snagu vere širio mnogo dalje od juga Srbije.
– Kroz gotovo milenijum postojanja, ovaj manastir nije čuvao samo pravoslavnu veru, već i srpski identitet i naciju. Kada smo izgubili srpsku državu, manastir je tu bio kao duhovni svetionik koji je sabirao naš narod sve do Gnjilana na Kosovu i Metohiji i Skopske Crne Gore u Severnoj Makedoniji. Kako se nalazimo na tromeđi između Bugarske, Severne Makedonije i KiM, manastir je prolazio onu golgotu kroz koju je prolazio i naš narod – objašnjava vladika Pahomije dok razgovaramo u manastiru Sveti Nikola u centru Vranja.
Prve godine hrišćanstva
Vladika Pahomije s ponosom ističe da je manastir Prohor Pčinjski ponos ovog kraja, koji svoju hrišćansku istoriju meri još iz prvih godina hrišćanstva.
– Upravo na prostorima današnje Vranjske eparhije su dokazi da je hrišćanstvo ovde postojalo mnogo ranije od vremena Kirila i Metodija. U selu Kruševici smo pronašli baziliku sa apsidom širokom 19 metara, a potiče iz 5. veka. I kada se pravio auto-put, pronađeni su hrišćanski grobovi iz 4. veka. Sve to govori da je hrišćanstvo ovde imalo utemeljenje još iz apostolskih vremena. Nažalost, sve te svetinje su iščezle iz naše svesti, a onda su drugi počeli da ih svojataju i da nam objašnjavaju da nisu naše – priča vladika.
I manastir Prohor Pčinjski pokušavali su da prisvoje mnogi, ali im to nikada nije pošlo za rukom.
