Planine su uzvišenja na Zemljinoj površini koja se vidno ističu u odnosu na okolni teren. Nastale su kao rezultat sudara velikih tektonskih ploča ili dejstva vulkana. Program za životnu sredinu Ujedinjenih nacija definiše planinu kao uzvišenje više od 500 m.
Po genetskoj klasifikaciji izdvajaju se venačne ili nabrane (nastaju horizontalnim pomeranjem slojeva tla), gromadne ili rasedne planine (uzdizanjem i spuštanjem zemljišta duž pukotina) i vulkanske planine (izgrađene od vulkanskih stena).
Najveći deo teritorije Srbije (nešto više od 50%) zauzimaju planine, dele se na rodopske, karpatsko-balkanske i dinarske planine. Sve planine su ispresecane potocima kao i malim planinskim rečicama (brzacima), a na nekim planinama se nalaze i kristalno čista jezera.
Rodopske planine se pružaju sa desne i leve strane Južne i Velike Morave.
Karpatsko-balkanske planine nalaze se u istočnom delu Srbije i protežu se od Dunava na severu pa sve do Zaplanjsko-lužničke kotline i Ruj planine na jugu. Na istoku idu do Bugarske granice, a na zapadu do Pomoravlja. Balkanske planine koje se prostiru južno od Crnorečke kotline.
Dinarske planine koje zauzimaju najveći prostor planinske regije i podeljene su na sedam planinskih celina: Prokletijske, Šarske, Starovlaško-raške, Kopaoničke, Šumadijske, Kosovsko-metohijske, rudne i flišne planine.
Planine nam mnogo toga daju, a za uzvrat traže malo naše pažnje. One su mesto stanovanja lokalnih zajednica, obezbeđuju nam hranu i vodu, proizvode ogromne količine kiseonika, pružaju dom posebnim vrstama životinja i biljaka, prostor su za rekreaciju i sport…
Planinski eko-sistemi su vrlo ranjivi, podložni eroziji tla, klizištima, brzom gubitku staništa i biološke raznolikosti. Snežni pokrivač na planinama kraće traje ili čak izostaje, što ugrožava dostupnost vode za piće i privredu. Istovremeno većini endemskih vrsta koje naseljavaju planinske predele preti rizik od izumiranja. Posledica globalnog zagrevanja je “pomeranje” biljnog i životinjskog sveta ka vrhu planina, gde je sve manje mesta za one koji tamo obitavaju. Pored činjenice da je čovek najčešći uzročnik požara, globalno zagrevanje neretko pogoduje njihovim pojavljivanjima. Požari transformišu čitav živi svet u oblastima koje unište.
Budućnost planina u regionu i svetu u velikoj meri zavisi od naših napora da zaustavimo globalno zagrevanje, kao i da poštujemo svaki segment živih bića planine. Ono od čega treba početi da bi planine ostale “vazdušne banje” je širenje svesnosti ljudi o njihovom očuvanju.
