U narednom periodu objavićemo seriju tekstova o ekologiji i izgradnji ekološke svesti kod dece. Upoznajte Anku Raščupanku koja će nam pomoći da shvatimo kako da štitimo životnu sredinu.
Reč malih čuvara prirode
Koreni svih ljubavi nastaju u detinjstvu, tako i ljubav prema planeti Zemlji treba negovati već od prvih susreta s prirodom. To postaje osnov izgradnje ekološki osvešćenih pojedinaca, razvijaju se navike koje ostaju prisutne tokom celog života. Ova planeta je jedino mesto gde možemo živeti i samo od nas zavisi u kakvim će to uslovima biti. Zaštita Zemlje više nije jedan od izbora načina života, već dužnost.
Izgradnja ekološke svesti kod dece danas je temelj budućnosti. Dete koje zna kako da postupa sa okruženjem i koje je svesno značaja zdrave i čiste životne sredine, predstavlja jedan od najbitnijih činilaca bezbrižne budućnosti i odrastanja. Očuvanje prirode bez poznavanja njenih stanovnika kao i uslova njihovog života, nemoguće je kao ni ljubav prema onome za čije se postojanje i ne zna.
Dete bezgranično voli svoj mali svet koji ga okružuje, ali je neophodno deo tih iskrenih osećanja usmeriti i na prirodu, odnosno biljne i životinjske vrste, zemlju, vodu i vazduh. Samo tako će poštovati prirodu i odabrati moć stvaranja, odgovornosti i zaštite okruženja kao način sopstvenog života. Svest da nismo najvažniji deo sveta u kome jesmo, već samo “jedna alka u lancu”, jedini je način da taj svet opstane.
Svetska organizacija za zaštitu prirode pokrenula je regionalnu kampanju “Voli ili izgubi”
(WWF: “Love it or Lose it”) kojoj se Anka Raščupanka svesrdno pridružuje prikazujući nam šta je to što treba da volimo i kako da sačuvamo.
Planeta Zemlja
Zemlja je jedna od 8 planeta Sunčevog sistema i treća je po udaljenosti od Sunca. Ima jedan prirodni satelit, Mesec. Jedina je poznata planeta na kojoj ima života. Zemlja se jednom okrene oko Sunca tokom 365,26 dana, period poznat kao kalendarska godina. Ima specifičan, sferni oblik, spljošten na polovima, što je posledica wene rotacije oko sopstvene ose. Period za koji se Zemlja okrene oko svoje ose nazivamo: dan (24 sata).
Površinska kora Zemlje je podeljena na nekoliko krutih tektonskih ploča koje izlaze na površinu, tokom mnogo miliona godina. Zemlja je jedina planeta Sunčevog sistema gde voda može da opstane u tečnom stanju.
Oko 71% površine Zemlje je pokriveno vodom, uglavnom okeanima. Preostalih 29% je kopno koje čine kontinenti i ostrva sa brojnim jezerima, rekama i drugim izvorima vode čineći hidrosferu (sloj vode blizu i na površini Zemlje). Polarna područja Zemlje pokrivena su ledom, tj. južna ledena ploča Antarktika i severni morski led Arktika.
Zemlja se sastoji od kore, mantije (omotača) i jezgra. Jezgro se deli na tvrdo – unutrašnje jezgro i nešto mekši omotač – spoljašnje jezgro. Mantija ili omotač Zemlje se može podeliti na tri dela: donja mantija, prelazna zona i gornja mantija. Ovaj sloj je elastičan što dovodi do pokretanja spoljašweg omotača Zemlje i stvaranja nabora na njenoj površini (planinski lanci).
Zemljina kora je različite debljine, od 5 – 10 km ispad okeana, do 25 – 90 km na kopnu.
Atmosfera
Atmosfera nema tačno odvojenu granicu, a ukupna debljina vazdušnog sloja se procenjuje na oko 10000 km. Po temperaturskoj zavisnosti od visine, Zemljina atmosfera se deli na troposferu, stratosferu, mezosferu i termosferu.
U troposferi, polazeći od površinskih delova Zemlje ka gornjim delovima ovog sloja, temperatura opada. Razlog padu temperature je to što sunčevi zraci zagrejavaju tlo, ta toplota se prenosi na bliže (donje) delove troposfere. U zavisnosti od mesta na Zemlji i od vremena, troposfera se prostire do visine od 9 do 17 km. U troposferi se stvaraju oblaci i dolazi do padavina.
Stratosfera se prostire do oko 55 km visine iznad površine Zemlje. U ovom delu atmosfere se nalazi sloj ozona, koji apsorbuje ultraljubičasto zračenje.
Mezosfera, sloj iznad stratosfere, prostire se do visine od oko 85 km. U ovom sloju dolazi do pada temperature sa visinom. Interesantno je da za razliku od troposfere i stratosfere, gde je temperatura veća leti nego zimi, ovde je obrnuto, temperatura ovog sloja je veća zimi nego leti.
Termosfera je sloj u kome temperatura brzo raste, od – 90 na visini od oko 90 km, do 1500 S na visini od oko 400 km. Na većim visinama temperatura se ne menja sa visinom. Temperatura ovog dela atmosfere se menja u zavisnosti od dela dana i godišnjeg doba.
