Da li je Troja, zapravo, postojala?

pixabay.com

Troja, legendarno poprište Trojanskog rata, opisana i u Homerovoj Ilijadi već vekovima izaziva interesovanje istoričara, arheologa, ali i pisaca, pesnika…. Ipak, koliko god sama legenda bila poznata istina je da sa sigurnošću ni danas ne znamo odgovor na osnovno pitanje – gde se Troja nalazila?

Trojanski rat, legendarni sukob Ahajaca i Trojanaca iz 12. veka pre nove ere, danas je više deo popularne kulture nego istorije. Iako su ljudi još od antičkih vremena verovali da se on zaista i odigrao i to onako kako je zabeleženo u Ilijadi i Odiseji, istorijsko postojanje ovog sukoba nije pouzdano utvrđeno.

Počev od toga… Gde se Troja nalazila?

Najveći broj arheologa smatra da se Troja nalazila u Maloj Aziji, danas u severozapadnoj Turskoj, u blizini morske obale jugozapadno od Dardanela pod planinom Idom. Istoimeno nalazište nalaze se na oko sat vožnje od Čanakale, grada na severozapadu Turske.

Nemački arheolog Hajnrih Šliman je iskopavao u tom području tokom ’70-ih godina 19. veka i sve tada otkriveno proglasio je za Troju opisanu u Holerovom epu.

Ipak, kasnija istraživanja otkrila su na tom području više gradova sagrađenih u različitim razdobljima – čak njih deset, od kojih je najstariji iz 3000. godine pre nove ere! Jedan od tih ranijih gradova – Troja VIIa, često se navodi kao “homerska Troja”, ali ta je tvrdnja i dalje sporna.

Zašto je sporna?

Upravo to mnoštvo arheoloških tragova i naseobina čini problem. Jer, kako sa sigurnošću tvrditi da neki pronađeni artefakt pripada baš trojanskom periodu, a ne nekom mlađem ili starijem razdoblju?

Na primer, Šlimanov najspektakularniji nalaz bio je tzv. Prijamovo blago nazvano tako po legendarnom vladaru Troje tokom Trojanskog rata. Ovo otkriće svojevremeno je bilo spektakularno jer je predstavljalo čvrst dokaz da i da je Troja zaista postojala i da se sukob odigrao baš tu.

Pronađeno blago sam Šliman je prozvao Prijamovo, ali još za vreme njegovog života su se pojavile prve naznake da bi ono moglo biti oko hiljadu godina starije nego što je to arheolog pretpostavljao, navodi Istorijski zabavnik.

Sa druge strane, i na strani onih koji tvrde da ovaj lokalitet predstavlja mesto odigravanja najpoznatije bitke u antičkoj istoriji postoje dokazi – stepen uništenosti pronađenih građevina, pisani trag o Hetitskom sporazumu, kao i prirodna topografija koja odgovara opisima iz Homerovih knjiga.

Danas, lokalitet je namerno očuvan sa minimalnim intervencijama, a iskopavanja na njemu i dalje traju.