U Srbiji je pri kraju berba oraha koji su ove godine rodili izuzetno dobro. Dobro je rodilo i stablo oraha u domaćinstvu porodice Andrović iz sela Belosavci kod Topole, ali njegovi plodovi su izazvali raznorazna nagađanja u narodu. Jer, po rečima Andrije Androvića, ovo stablo je po svemu isto kao i kao i svaki drugi orah, osim što rađa plodove čije je jezgro potpuno crveno.
– Sadnicu ovog oraha dobio je moj otac pre desetak godina od svog prijatelja. Rađa veoma lepo i plodovi su mu jako ukusni i ni po čemu se ne razlikuju od drugih oraha, osim što mu je jezgro izrazito crvene boje. Ta crvena opna, kad se osuši, dobija još tamniju nijansu crvene. Osim toga, sve ostalo je isto – objašnjava Andrija koji u boji ploda oraha koji raste na njegovom imanju ne vidi ništa neprirodno.
Međutim, ono što je za Andriju Androvića uobičajeno, nije za druge u Topoli i okolini koji su pristalice raznih teorija zavere. Oni crvene orahe vide kao najavu, posebno sada u doba korone, ružnih događaja. Ipak, tačku na sva nagađanja o tome zbog čega u domaćinstvu Androvića raste orah koji rađa plodove čije je jezro crvene boje stavili su stručnjaci za voće. Oni ukazuju da je zapravo reč o crvenom orahu, vrsti nastaloj ukrštanjem u Nemačkoj. Velike je rodnosti i njegovi plodovi se zbog neobične boje upotrebljavaju u kulinarstvu kao dekoracija jer su veoma atraktivni.
Dakle, misterija oko oraha sa crvenim plodovima u Topoli je rešena jer je nije ni bilo, ali jedno stablo u Gornjem Milanovcu, koje već više od jednog veka raste na prostoru između nekadašnje železničke i sadašnje autobuske stanice, prava je enigma. Decenijama se nagađa o kakvom je drvetu reč i kako je izniklo. Po jednima, a među njima su i inženjeri šumarstva, reč je o kanadskom crnom orahu čiji plodovi nisu jestivi, ali je veoma cenjen u građevinarstvu. Ipak, u Gornjem Milanovcu je mnogo više onih koji veruju, a među njima je najviše onih koji su najradije gledaju prema Istoku i Rusiji, da je u pitanju kavkaski, odnosno ruski orah. Nesporno je da su u većini onih koji su uvereni da je ovo drvo, jedino te vrste u takovsko-rudničkom kraju kavkaski orah, a Milanovčani su ubeđeni da znaju kako je ova vrsta oraha stigla u grad pod Rudnikom.
– U Rusiji, posebno na Kavkazu, običaj je da vojnicima koji polaze u rat od majke dobijaju nekoliko oraha koji vojnike čuvaju od svakog zla, ali i da imaju šta da pojedu i da prežive ukoliko zapadnu u neku veliku nevolju jer orasi imaju veliku energetsku vrednost. U vreme Velikog rata u redovima srpske vojske, a možda su bili i austrougarski zarobljenici, u Gornjem Milanovcu je bilo i Rusa. Takođe, poznato je da jedan takav orah raste i na Avali kod Beograda, pored mesta gde se prilikom oslobađanja srpske prestonice nalazila ruska vojna bolnica. Mnogi ruski vojnici su u ovoj bolnici i umrli i sahranjivani su nedaleko zajedno sa svojim vojnim torbicama u kojoj su bili i kavkaski orasi. Iz groba jednog neimenovanog crvenoarmejca na Avali, to je dokazano, iznikla je sadnica čudnog oraha koji i danas postoji i rađa – pričaju dobro obavešteni žitelji Gornjeg Milanovca.
Svedok tragične ljubavi
Odakle je kada i kako u Gornji Milanovac stigla semenka kavkaskog ili kanadskog oraha i dalje je predmet nagađanja, ali ovo drvo čuva i sećanje na veliku, ali tragičnu ljubav Branke i Miladina.
– Miladin i Branka, čuvena milanovačka novinarka, upoznali su se baš pod tim gorostasnim drvetom i u gradu su bili poznati kao najzaljubljeniji par. Međutim, sreća zaljubljenog para nije dugo trajala. U leto 1995. godine Branka je iznenada preminula u kući koju natkrivaju krošnje ovog oraha što Miladin nije mogao da preboli. Samo sat-dva od Brankine smrti Miladin je sebi oduzeo život kod istog oraha ispod kojeg su se upoznali i zaljubili. Zaljubljeni par je sahranjen na gradskom groblju isti dan i u istoj grobnici, a drvo ruskog ili kanadskog oraha, svejedno, čuva sećanje na filmsku ljubav i neopisivu tragediju – priča za “Vesti” Aleksandar Vučićević, Brankin i Miladinov prijatelj.
Ukras i Aleksinca
Dodaju da je poznato da i u Gradskom parku u Aleksincu, gde su u vreme srpsko-turskih ratova bili ruski dobrovoljci koji su se borili za oslobođenje Srbije, na isti način izniklo drvo oraha, što su potvrdili i stručnjaci iz ove oblasti. Ako su po mišljenju stručnjaka stabla kavkaskog oraha na ovaj način iznikla na Avali i u Aleksincu, onda je sasvim moguće, tvrde naši sagovornici, da je na sličan način izniklo i stablo oraha u Gornjem Milanovcu čije stablo u prečniku danas ima oko metar i po.
