Potezi najvećih svetskih sila u geopolitičkoj areni, tokom istorije su bili diktirani različitim razlozima. Širenje religije, misija “civilizovanja” naroda, uvođenje “slobode i demokratije”, ideološki procesi. Naziva je više, zavisno od toga o kom istorijskom trenutku, ili intervalu, govorimo. Ono što je nesporno, to je da se iza slatkorečivih fraza, nalazila određena vrsta interesa. Kako bi ga ostvarile, velike sile su često u pomoć zvale umne ljude, teoretičare i stratege, koji su ubedljivom argumentacijom, baziranom na izučavanju i promišljanju političkih, ekonomskih i vojnih procesa, pokazivali put kojim treba poći.
Vojne avanture
Zasigurno jedan od interesantnijih procesa u tom smislu, predstavlja nastupanje Sjedinjenih Američkih Država (sa NATO paktom kao svojevrsnom produženom rukom interesa Vašingtona) u rubnom delu evroazijskog kontinentalnog masiva tokom prethodnih decenija. Svaki, iole zainteresovaniji pojedinac je upoznat sa američkim vojnim akcijama u Koreji, Vijetnamu, Avganistanu i Iraku, kao i sa pokušajima da sa druge strane, učvrste savezništa u drugim zemljama na tom, priobalnom delu Evroazije. Postavlja se pitanje, zašto? Šta je u pozadini ovih manevara? Zašto Pentagon igra igru „štapa i šargarepe“, kako je to svojevremeno definisao Henri Kisindžer? Treba podsetiti da je strategija zapadnih saveznika tokom celog perioda tihe konfrontacije sa Sovjetskim Savezom, bila u strateškom opkoljavanju, zadržavanju i samim tim, iscrpljivanju protivnika – strategija koja svoje korene ima u američkom građanskom ratu 1861-1865, te se može reći da je već doživela svoju praktičnu validaciju.
Obuzdavanje neprijatelja
Sprovodeći doktrinu Nikolasa Spajkmena, velikog američkog geopolitičara, Amerika je izašla kao pobednik iz Hladnog rata. Po Spajkmenu, ako SAD želi da dominira svetom, mora da kontroliše rubni deo evroazijskog masiva, podrazumevajući pod tim priobalja Atlantika, Mediterana, Persijskog zaliva i Crvenog mora, Indijskog i Pacifičkog okeana. Inkorporiranjem Portugalije, Španije, Italije, Grčke i Turske u NATO alijansu, stavljajući Japan pod svoj vojni kišobran, pacifikujući Pakistan, ratujući u Iraku, Avganistanu, Koreji i Vijetnamu, flertujući sa Saudijskom Arabijom i Izraelom, Amerikanci su na vrlo sistematičan način sprovodili ideju opkoljavanja neprijatelja sa svih strana. Dakle, intelektualna prethodnica za akcije Vašingtona u pobrojanim zemljama sveta, leži u strategijskim opservacijama, koje su imale za cilj samo jedno. Omogućiti Americi da opkoli, iscrpi i porazi pretendente na status dominantne svetske sile. Nekada je to bio Sovjetski Savez, a danas su to Rusija i Kina. Da li će obrasci geopolitičkog ponašanja, koji su u toku prošlosti davali rezultate, to opet učiniti, ostaje da se vidi.
Bitne teritorije
Iako jeste tačna opaska da se geopolitika u savremenom dobu u velikoj meri deteritorijalizuje, te da kontrola nad “ovim ili onim planinskim vencem” nije od toliko esencijalnog značaja kao u prošlosti, nije još svanuo dan da, recimo, nuklearni nosač aviona, koliko god bio moćna tvrđava rata, bude zamena za teritoriju strateški bitne države.
Putin ključna figura
Spolja gledano, strateško iznurivanje Kine i Rusije je danas mnogo važnija stvar za Amerikance nego što je to bilo u prvim godinama ovoga veka. Jednostavno, konsolidacija post-sovjetskog prostora, izvršena pod čeličnom pesnicom Vladimira Putina, svrstala je Rusiju u red najvećih sila sveta, sa daleko većim potencijalom da pomrsi račune hegemonu, nego što je to mogla u vreme kada su sve pozicije bile uzdrmane zbog nesrećnog predsednikovanja Borisa Jeljcina. Aktuelni događaji u Ukrajini to ubedjivo potvrđuju.
Manevri Pekinga
Kina, najveća svetska privreda, teži da svoju industrijsku moć valorizuje kroz vojno i političko prisustvo svuda gde je to u stanju da uradi, sve više osporavajući globalno vođstvo Amerike. Trzavice između dve nuklearne sile, nigde nisu izraženije nego u slučaju Tajvana. Ako je suditi po zveckanju oružjem u Južnom kineskom moru i velikim vojnim vežbama u kojima učestvuje veliki broj ratnih brodova i aviona, a kojima Peking izražava nezadovoljstvo zbog američke diplomatske ofanzive na Tajvan, svet ne bi trebalo da bude iznenađen još jednim ratom kom će se znati početak, ali ne i kraj.
