Parastosima u crkvama širom Srbije i Republike Srpske obeleženo je 28. godina od pogroma više od 20. 000 Srba Zapadne Slavonije.
U Gradiški su zvaničnici Srpske ovaj događaj obeležili ispred spomen-obeležja vojnicima i civilima, a u Srbiji, Krajišnici su tradicionalno, zapalili sveće i održali parastos u Crkvi Svetog Marka u Beogradu.
Prema podacima DIC Veritas u akciji hrvatske vojske i policije “Bljesak” proterano je blizu 20.000, a poginulo i nestalo 283 Srba, od čega su 40 odsto bili civili.
Među žrtvama je i 56 žena, osmoro dece uzrasta do 14 godina i 75 ljudi starijih od 60 godina.
– Od ukupnog broja žrtava za ovih 28 godina je rasvetljena sudbina samo 61 odsto ljudi, a među nestalima i dalje se vodi 48 civila, od čega 22 žene. Do sada je ekshumirano 148 posmrtnih ostataka iz više zajedničkih grobnica i do sada ih je identifikovano 120. Ali i kada se identifikuju svi, opet ostaje nepoznata sudbina gde je čak 30 posto i dalje nestalih u akciji “Bljesak” – ističe Savo Štrbac.
Nenad Abramović, predsednik Udruženja izbeglih, raseljenih i doseljenih lica Zavičaj, jedan od organizatora parastosa u Crkvi Svetog Marka u Beogradu, ističe da je osnovni cilj ove akcije bio da se Zapadna Slavonija očisti od srpskog naroda.
– Cilj je bio oterati, a zatim opljačkati i spalisti sva srpska sela kako se Srbi više nikad ne vrate na svoja ognjišta, a da onima koji to ipak učine, učine život što težim. “Bljesak” je zapravo samo bio nastavak zločinačkih akcija Orkan i Otkos koje su hrvatske snage sprovele u leto i jesen 1991. godine kada su Srbi proterani sa Bilogore i istočnih delova Zapadne Slavonije – ističe Abramović i dodaje da je akcija “Bljesak” po svojoj surovosti nagovestila ono što će se dogoditi nekoliko meseci kasnije sa ostatkom Republike Srpske Krajine.
– Primorani na zbegove, Srbi su spas videli u prelasku mosta u Staroj Gradiški. To je bio most spasa, ali i stravičnog zločina nad Srbima, jer su kolone izbeglica gađali iz aviona kao da su divljač, a ne nesrećnici. Danima posle tog zločina na slavonskom mostu su se nalazila raskomadana tela, a asfalt je bio natopljen krvlju. Među najkrvavijim zločinima je svakako onaj u Medarima, selu koje je prvo palo u ruke agresora. Zverski je ubijeno 36 civila, među kojima i osam članova porodice Vuković, uključujući i troje dece: šestogodišnje Draganu i Gordanu i 11-godišnjeg Gorana. Najveća tragedija je što za većinu prognanih Krajišnika “Bljesak” i dalje traje, jer ne mogu da prebole svoje najmilije i oteti zavičaj – navodi Abramović.
Direktor DIC Veritas Savo Štrbac objašnjava da je Hrvatska tog 1. maja izvršila agresiju na teritoriju koja je bila pod zaštitom UN, takozvani Sektor Zapad UNCRO.
– Protiv zapadnoslavonskih Srba, sa oko 15.000 žitelja i sa oko 4.000 vojnika, krenulo je više od 16.000 pripadnika hrvatskih oružanih snaga. Zaštitne snage UN, na vreme upozorene od strane hrvatskih generala, povukle su se na bezbedna mesta, prepuštajući svoje “štićenike” na milost i nemilost agresoru. U Zapadnu Slavoniju se za ovih 28 godina vratilo tek oko 1.500 ljudi, mahom starčadi, a ostali su rasuti po celom svetu – naglašava Štrbac.
Selektivna pravda
Podsećajući da su zločini u “Bljesku” već godinama nekažnjeni, direktor DIC Veritas Savo Štrbac postavlja pitanje ko i zašto pravi razliku između civilnih žrtava i po kom kriterijumu međunarodni i nacionalni sudovi procenjuju ko i kada krši zakone i običaje koji regulišu vođenje rata.
– Pred nacionalnim pravosuđima Hrvatske, Srbije i BiH, protiv pripadnika hrvatskih oružanih snaga pokrenuto je nekoliko krivičnih postupaka za zločine nad Srbima u toj akciji, koji nisu odmakli dalje od predkrivične faze. U avgustu 2021. iz Tužilaštva BiH u Hrvatsku je upućena zamolnica o ustupanju krivičnog gonjenja protiv 14 hrvatskih komandanata koji su učestvovali u akciji “Bljesak”, ali je vlada Hrvatske odbila po hitnom postupku uz obrazloženje da “dokumentacija i materijal koji su dostavljeni ne daju nikakav osnov za postupanje pravosudnih tela u Hrvatskoj” – navodi Štrbac.
Most spasa
Direktor Veritasa ističe da je za Krajišnike dodatni egzodus nastupio dok su bili u zbegovima.
– Na putu prema “mostu spasa” na reci Savi, sustizale su ih avionske bombe, maljutke iz helikoptera, topovske granate i snajperski meci. Ranjenici su klani ili gaženi tenkovskim gusenicama. Oko 1.450 pripadnika Srpske vojske Krajine je zarobljeno, većina na prevaru uz pomoć zaštitnih snaga UN, od kojih su mnogi prošli teška psihička i fizička maltretiranja u Bjelovaru i Varaždinu. Sve činjenice bile su poznate i Haškom tužilaštvu, koje nikad nije otvorilo intenzivnu istragu za zločine u toj akciji – podseća direktor Veritasa.
