Biskupi: Jastrebarsko nije bio logor već prihvatilište

Pixabay

Dva meseca od odluke Svetog arhijerejskog Sabora SPC i dve sedmice od prvog obeležavanja praznika Svete dece novomučenika jastrebarskih i sisačkih, 13. jula, zagrebački nadbiskupi predvođeni Josipom Bozanićem, negiraju da je u Jastrebarskom i Sisku bio logor za decu u Drugom svetskom ratu, već tvrde da je to bilo “prihvatilište” u kojem su navodno lečeni i pružana im je pomoć da prežive ratna dešavanja.

U veoma opširnom otvorenom pismu objavljenom na sajtu Zagrebačke nadbiskupije patrijarhu srpskom Porfiriju, Sabor SPC se optužuje da je ovom odlukom i obeležavanjem, kako kažu, prihvatio retoriku i komunističku propagandu koja je, tvrde, prepuna neistina i manipulacija kojima se navodno nedužnima pokušava pometnuti krivica za “navodna mučenja i ubijanja dece koja su u hiljadama, upravo ljubavlju i brigom hrvatskih katolika, spašena od smrti i preživela teške ratne prilike”.

Sveti arhijerejski sabor SPC je, naime, na majskom zasedanju proglasio za svete mučenike jastrebarske i sisačke, a svoje mesto u kalendaru tada su našli i sveti mučenici zvorničko-tuzlanski, sa datumom praznovanja 26. maja, kao i sveti mučenici bački – čije sećanje je 10. januara.

Odluka Sabora je doneta na osnovu Molbe episkopa gornjokarlovačkog Gerasima koji je skužio liturgiju 13. jula u sabornom hramu Svetog Oca Nikolaja Mirlikijskog u Karlovcu, gde je ove godine godine je prvi put molitveno proslavljen praznik Svete dece novomučenika jastrebarskih i sisačkih

Otvoreno pismo Zagrebačke nadbiskupije dolazi samo par dana nakon što je zvanični Zagreb zabranio odlazak predsednika Srbije Aleksandra Vučića u Jasenovac s namerom da oda poštu žrtvama i svojim precima.

Po principu nekih hrvatskih istoričara i pisaca koji su za Jasenovac, inače, jedini u svetu koji je u svom sistemu imao i dečji logor, u kojem su ubijana srpska, jevrejska i romska deca, govorili da to nije bio logor, već odmaralište, tako i Zagrebačka nadbiskupija u svom danas objavljenom otvorenom pismu za logor Jastrebarsko tvrde da je to bilo “prihvatilište” u kojem su navodno časne sestre lečile decu.

Zagrebačka nadbiskupija tvrdi da se odluka Sabora SPC, kako navode, “temelji na neistinitim činjenicama”, te da tako nešto, kažu, “može ozbiljno da naruši međusobno razumevanje i zajedničko služenje istini između Zagrebačke crkvene pokrajine i čelništva Srpske pravoslavne Crkve”.

“Duboko žalimo za umrlom decom, a ta se bol povećava kada se njihova stradanja pokušavaju iskoristiti na najgrublji način”, piše u otvorenom pismu nadbiskupa zagrebačkih.

Oni smatraju da u pogledu nedovoljno osvetljenih tema iz prošlosti odnosa Hrvata i Srba, katolikâ i pravoslavnih treba da se, “odbaci svaki pokušaj preuzimanja i produžavanja neistina promovisanih u komunizmu, kao i njihovo prilagođavanje nekim sadašnjim ideološkim i političkim ciljevima koji su suprotni Hristovom Jevanđelju i širenju nebeskog kraljevstva”.

Ako se, navodi se u pismu nadbiskupa zagrebačkih, višesložnim pitanjima zbrinjavanja dece u “prihvatilištima u Jastrebarskom i Sisku pristupa nekritički, bez utemeljenja na istorijskim činjenicama i istini, posredno se vređa dostojanstvo ponajpre žrtava, ali i onih koji su poniženi, zbog toga što su – što je posve apsurdno – činili dobra dela”.

Zagrebački nadbiskupi smatraju da je reč o kleveti koja, kako kažu, udaljava katolike od pravoslavnih.

Tumačeći Molbu za kanonizaciju mučenika jastrebarskih i sisačkih, biskupima smeta navod episkopa gornjokarlovačkog Gerasima koji piše da Eparhija gornjokarlovačka duže vreme radi na prikupljanju podataka i to što iznosi, kažu, tvrdnju sa zaključkom da se radilo “o strašnim i nezapamćenim mučenjima nedužne dece u logoru Jastrebarski (sic!) koji je bio formiran za vreme Drugog svetskog rata”.

Smeta im i što u Molbi episkopa Gerasima piše da je “logor bio pod upravom časnih sestara kongregacije Svetog Vinka Paulskog te je time direktna odgovornost za umiranje (jasno okvalifikirano kao usmrćivanje) dece pripisana i redovnicama”.

Navode i da se u Molbi episkopa Gerasima koristi sintagma “priložena svedočanstva i istorijske činjenice” s tvrdnjom da ta svedočenja, prema njihovom tumačenju, sa aspekta verodostojnosti “nemaju gotovo nikakvu vrednost”, a ono što se, kažu, naziva “istorijskim činjenicama” s njima su “zapravo u dubokom neskladu”.

Primedba je biskupa i to što se u Molbi epikopa Gerasima spominju arhivski dokumenti i brojne naučne studije znamenitih istoričara koje, kako kažu, “navodno potkrepljuju tvrdnju da su ta deca stradala ”samo zato što su pravoslavne vere””, a da pritom kažu nije navedeno na koje se dokumente i naučne radove, kao i istoričare to odnosi.

Zagrebački biskupi smatraju i da su “časne sestre (u logoru Jastrebarsko) klevetnički prikazane kao bešćutne i sebične”.

Posebno primećuju da je u Molbi episkopa Gerasima na nekoliko mesta spomenut i nadbiskup Alojzije Stepinac i to, kako tvrde, “s tendencioznim opisima i negativnim prizvucima u tumacenjima, kao da je i on bio učesnik nekih zlodela koja su, navodno, pocinjena u tim prihvatilištima”.

Inače je Jastrebarsko je u istoriji zabeleženo kao dečji koncentacioni logor, koji je jula 1942. organizovao ustaški režim Nezavisne Države Hrvatske. Logor Jastrebarsko bio je jedan od nekoliko dečjih logora u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Pored ovog logora za decu postojali su i dečiji logori u Sisku i Loborgradu. Logor je osnovan 12. jula 1942. prema odluci poglavnika Nezavisne Države Hrvatske Ante Pavelića. U logoru je prema podacima Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača NR Hrvatske bilo zatočeno 3.336 dece, uglavnom poreklom sa područja Kozare i Korduna. Prema istom izvoru, u logoru je do kraja oktobra 1942. umrlo najmanje 449 dece. Prema podacima Dragoja Lukića, u logoru je umrlo 768 dece.