Danas se navršilo 12 godina od upokojenja Njegove svetosti patrijarha srpskog Pavla, koji slovi za najvoljenijeg poglavara Srpske pravoslavne crkve zbog svoje skromnosti i istinoljubivosti.
Patrijarh Pavle, čije je svetovno ime bilo Gojko Stojčević, rođen je na veliki pravoslavni praznik Usekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja – 11. septembra 1914. godine u Kućancima kod Donjeg Miholjca u Slavoniji.
On i brat Dušan rano su ostali bez oba roditelja, pa je brigu o njima preuzela očeva sestra Senka, koju je patrijarh nazivao drugom majkom.
Osnovnu školu završio je u Kućancima, nižu gimnaziju u Tuzli, a višu gimnaziju i šestorazrednu Bogosloviju u Sarajevu.
U Beogradu je 1936. godine upisao Bogoslovski fakultet, a vanredno je završio i više razrede Šeste beogradske gimnazije da bi mogao da uporedo upiše i Medicinski fakultet, na kojem je stigao do druge godine studija.
Završio je Bogoslovski fakultet u Beogradu, gde ga je zatekao Drugi svjetski rat. U proleće 1942. godine njegov školski drug jeromonah Jelisej odveo ga je u Manastir Svete Trojice, koji se nalazi u ataru selu Dučalovići kod Lučana. Odatle se 1944. godine zaputio u Banju Koviljaču, gdje je radio kao veroučitelj i vaspitač u domu za decu izbeglu iz BiH.
Te godine je oboleo od tuberkuloze, pa je, iz zdravstvenih razloga, otišao u manastir Vujan, u selu Prislonica između Čačka i Gornjeg Milanovca, gde je bio do 1946. godine i izlečio se od teške bolesti.
Zamonašio se 1948. godine u manastiru Blagoveštenje u Ovčarsko-kablarskoj klisuri i dobio ime Pavle, koje mu je dao iguman Julijan Knežević. Te godine je rukopoložen u čin jerođakona.
Bio je sabrat manastira Rača u Podrinju, a radio je i kao pomoćni nastavnik Bogoslovije “Svetog Kirila i Metodija” u Prizrenu. Jeromonah postaje 1954, ubrzo protosinđel, a 1957. godine arhimandrit. Od 1955. dve godine je bio na postdiplomskim studijama u Atini.
Za episkopa raško-prizrenskog izabran je 29. maja 1957. godine i na Kosovu i Metohiji je proveo 33 godine.
Izabran je 1. decembra 1990. godine za 44. patrijarha Srpske pravoslavne crkve, zamenivši bolesnog patrijarha Germana.
Patrijarh Pavle ustoličen je 2. decembra 1990. godine u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila u Beogradu i tada je poručio da mu je jedini program rada Jevanđelje.
Na tronu Svetog Save kao patrijarh srpski bio je 19 godina, a u njegovo vreme osnovana je Akademija Srpske pravoslavne crkve (SPC) za umetnost i konzervaciju, u škole je vraćena veronauka, a Bogoslovski fakultet ponovo je postao sastavni deo Univerziteta.
Posetio je brojne pravoslavne crkve – carigradsku, aleksandrijsku, jerusalimsku, rusku, bugarsku, rumunsku, grčku, gruzijsku, kao i srpske eparhije i parohije u Americi, Kanadi, Australiji, Mađarskoj i Rumuniji i nosilac je najviših crkvenih i državnih odlikovanja.
Bio je počasni doktor Bogoslovskog fakulteta i Akademije Svetog Vladimira u Njujorku. Govorio je grčki, ruski i nemački jezik.
Odlikovan je državnim Ordenom Nemanje prvog stepena, Ordenom Karađorđeve zvezde prvog stepena i ruskim ordenom “Dostojanstvo” zbog “značaja koji je imao u danima iskušenja kroz koje su srpski narod i Crkva prošli”.
Tokom posete Rusiji u januaru 2002. godine patrijarhu Pavlu su uručene dve značajne nagrade – Međunarodnog fonda za unapređenje jedinstva pravoslavnog naroda i Fonda Svetog apostola Andreja Prvozvanog.
Objavio je dve knjige – “Pitanja i odgovori čtecu pred proizvodstvo” i “Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog”.
Lična biblioteka patrijarha Pavla pripala je fondu Biblioteke Patrijaršije SPC i ima status kulturnog dobra, a čuva se u prostorijama konaka Manastira Svetog arhangela Mihaila u Rakovici.
Poruke blaženopočivšeg patrijarha Pavla, među kojim je najpoznatija ona “Budimo ljudi”, aktuelne su i danas, ne gube na snazi i služe za nauk svim generacijama.
“Čovek ne može da bira vreme i mesto gde će se roditi, niti prilike i okolnosti u kojima će živeti. To ne zavisi od nas. Ali, ono što zavisi od nas i što se od nas očekuje jeste da budemo ljudi – uvek i svuda. Da nas kao ljude prizna za svoje Bog, a prepoznaju preci i upoznaju savremenici”, reči su patrijarha Pavla.
Patrijarh srpski Pavle preminuo je 15. novembra 2009. godine u 95. godini na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu. Prema sopstvenoj želji, sahranjen je u manastiru Rakovica, gde ga je na poslednji počinak ispratilo više od pola miliona ljudi.
